1996-cı ilin əvvəllərində 85 yaşında vəfat etmiş Fransa romançısı Erve Bazen ölümündən bir qədər əvvəl verdiyi musahibədə yaradıcılıq təcrübəsinin bəzi məqamlarını açıqlamışdır:

«Jurnalistika sahəsindəki böyük təcrübəm mənə təsirli və cəlbedici üslubda yazmağı öyrədib. Elə bir üslubda ki, oxucu ilə birbaşa rabitə yaradır və mənim fikrimcə, müəyyən öhdəlik daşıyır. Bizim müasir cəmiyyətin üzləşdiyi problemlər daim mənim yaradıcılığına təkan vermişdir. Bu problemlərin kitablarda inikası mühüm məsələdir, çünki yeni rabitə vasitələrinin çevikliyi sayəsində ən mühüm hadisə və xəbərlər belə öz yerini təzə xəbərlərə verir və unudulur…

Kitablarımı köhnə bir makina ilə - polad barmaqlar tələb edən hay-küylü "Andervod"la yazıram. Buna baxmayaraq, heç vaxt kompüterdən istifadə etmək fikrinə düşməmişəm. Fiziki fəaliyyət yazı prosesində mənim üçün zəruri bir şeydir. Məhz bünün sayəsində əyaniləşməmiş, başqa sözlə desək, zehni obrazlar kağız üzərinə köçür. Mən səhər saat 7-dən növbəti gün gecə saat 2-yə qədər, yalnız yemək üçün qısa fasilələr verməklə, bu "Andervod"un arxasında oturub işləyirəm. Roman qəhrəmanları monopolist varlıqlardır. Onların bəzisi qaçaraqdır və səhifədən qaçmağa çalışır, bəzisi isə həddən artıq özünü sırımağa cəhd göstərir. Bu şəkildə yazmaq prosesi bir boks oyununa və ya heykəltəraşlığa çevrilir. Xülasə, yazmaq - fiziki bir fəaliyyətdir…
Bizim əsrimiz nümayiş əsridir, hərə əlinə bir bayraq götürüb və mənim də bayrağım Sartrın bu sözləridir ki: "Ayıltmaq üçün yazırıq". Yazıçılıq məqsədsiz və səbəbsiz bir iş deyil. Fransız yazıçısı Jorj Bernano deyir: "Tanrı qələmi mənə əyləncə üçün verməyib". Mənim işim yazmaqdan estetik həzz almaq və təhlil xatirinə təhlil deyil. Yazıçılıq ictimai bir peşədir.
Yazmağın ictimai səmərəsi və faydası var. Yazıçı başlıca şərti canlılıq və təsirlilik olan ədəbi qəhrəmanları yaratmaqla, öz ideyalarını irəli sürür. Yazmaq oyun-oyuncaq deyil, qəlblərə və beyinlərə həkk etmək işidir. Dünyanın ən çox satılan kitabları Quran və İncildir…
Yazmaq bir növ nəfəsalma üsulu və müəyyən dərəcədə narkotik maddədir. Onsuz yüngülləşmək olmur və biz xudpəsəndliklə: "yazmaq ilahi bir işdir" - deyirik. Hər dəfə ağ kağızla üzbəüz dayananda, səni qorxu və həcəyan bürüyür və öz-özünə deyirsən: "Görəsən, gələcəkmi?" Görəsən, həmən möcüzə yenidən baş verəcəkmi?" Yazmaq həmişə proqnozlaşdırılması qeyri-mümkün olan bir işdir. Ömür kitabının hər gün çevrilən bir vərəqi kimi! Sən dünənki fəslin ardınca nə olacağı haqqında dumanlı təsəvvürə maliksən. O zaman qəfildən nəsə baş verir. Birdən yerindən oynayırsan! Və bu zaman saatlarla yazmalı olursan, çünki rabitəni qoruyub saxlamalısan…»

Çevirəni: Məsiağa Məhəmmədi