KÖHNƏ BİR HEKAYƏT

Bəlx şəhərinə yolu düşən bir müsafir görür ki, camaat diri bir kişini tabuta qoyub qəbiristanlığa tərəf aparır, o biçarə də hey qışqırıb-bağırır, Allahı və peyğəmbəri şahid çağırır, and-aman eləyir ki, “vallah, billah, mən diriyəm, siz necə məni torpağa tapşırmaq istəyirsiniz?!”
Amma tabutun arxasınca gedən bir neçə molla ona əhəmiyyət vermədən camaata üz tutub deyir: “Məlun köpəyoğlu yalan danışır, ölüb!”

Heyrətdən quruyub qalmış müsafir nə baş verdiyini soruşur. Ona deyirlər: “Bu kişi varlı bir tacirdir, varisi də yoxdur. Bir müddət əvvəl səfərdə olduğu zaman dörd nəfər Bəlx qazısının hüzurunda onun ölümünə şəhadət verdi, qazı da bunu təsdiq elədi. Sonra şəhərin mötəbər adamlarından biri onun arvadını aldı, başqa birisi də mal-dövlətinə sahib çıxdı. İndi bu kişi öləndən sonra qayıdıb diri olduğunu iddia edir. Amma dörd nəfər mömin və ədalətli şəxsin şahidliyi qarşısında bir nəfər fırıldaqçının iddiası eşidilə və qəbul oluna bilməz. Ona görə də qazının hökmünə əsasən onu qəbiristanlığa aparırıq, çünki meyiti dəfn eləmək vacibdir və cənazəni saxlamaq şəriətə görə caiz deyil!”

Əhməd Şamlunun tərtib etdiyi “Küçə kitabı”ndan


Çevirəni: Məsiağa Məhəmmədi



Davamı

Ərəstu Mücərrəd. BOYALAR RƏQSİ

Tutuşur əski məzarların adsız baş daşı kimi gələn günlər, ağlımda. Anlam itir şüşə binaların örtülü pəncərələri arxasında və təpəli kəndlərin yanar yamaclarında saxsı kuzələrin ömrü boşuna ötür. Nə quyu, nə də ki su. Sönür bu yolların yalnız ulduzu da və qırmızı dənizin dalğaları susur. Kimə söykənəcək bu küləklər, indi ki itirilmiş tüfənglərin tətikləri çəkilməyəcək bir daha və atılmış sevgi yollar ayrıcında bölünəcək.
Tutuşur əski məzarların adlım meyitlərinin hayı başımda və dolur havaları yalın ayaqlarıma. Qaçımmı özümdən, yoxsa plyajların sevinc köpüyü püskürəcək sabahına, dayanımmı?!

Deyil, mən inanmamışam boyaların alovlu rəqs eləmədiklərinə, mən inanmamışam büllur səslərin endiklərinə. Sönərsə də yapayalnız ulduz və susarsa da qırmızı dalğalar, yenə qızaracaq batı uzaqları və tətiklər çəkiləcək şar topları havaya atılırkən sevinc partlayışında. Bax, plyajlar köpüklənir və boyalar rəqsə gəlir, görmürsən?!

Qaynaq (ərəb əlifbasında):
http://www.yenilik.blogfa.com/post-172.aspx

P.S. Bu yazı Sima Ənnağının istəyi nəzərə alınaraq, latın qrafikasına keçirilmişdir – M.M.



Davamı

Rza Bərahəni. TƏBRİZ ŞEİRLƏRİ

Xəbər verildiyi kimi, dünya şöhrətli yazıçı Rza Bərahəni bir qrup Güney Azərbaycan ziyalısı ilə birlikdə Bakıda səfərdədir. Bu münasibətlə böyük yazıçının doktor Əli Qərəcəlu tərəfindən dilimizə tərcümə olunmuş “Təbriz şeirləri” silsiləsini müəyyən redaktə ilə latın qrafikasına çevirib sizlərə təqdim edirəm.

1.
Qadınların başından çadralarını qaçıran
yaşıl bir yel
və əziz bir xatirə.
Sən hələ
ordasan
ki, iyirmi il qabaq Təbrizin o küçəsində idin.
Yunusu udan
balıqdır
çadra.

2.
Mənim xalqım
səmimiyyətlə dua oxumuş,
səmimiyyətlə
tüfəng
ələ alıb savaşmış;
tüfəng
illər boyu
əlində idi illər boyu.
İndi
qorxusu yox
əgər
sükut eləmişsə;
çünki
ayağa qalxdığında
baharın uca ağaclarına bənzəyəcək
ki, çiçəklənir,
gül açır
və ürək
irilikdə
meyvələr də verir
səmimiyyətlə.

3.
Gecə yarısı
təpə başında
qəhvəxanada
yoldaşlarımla
mən
Savalan balı
yedik.
Qulaq asdıq
kəndin
itlərinin hürüşlərinə.
Şeir oxuduq
və zindandan
danışdıq.
Kəsdi sözümüzü
qəhvəçinin ağlaması.
O,
türkcə cəh-cəh vuran xanəndəyə
qulaq asırdı;
Ki külək dalğalarında uzaqdan gələn irmaq səsi
kimi
gəlirdi.
Biz daha
heç
danışmadıq

4.

Səhərləri
qızarmış çörəyə bənzər Təbrizin.
Günortası
quzu kababına bənzər Təbrizin;
böyründə isti qan damlası ilə.
Axşamları
buz kimi vodkadır, yandırar;
belə ki, sən
bağıraraq evə gələrsən.
Və gecə yarısı
sanki bir qadındır pərqu balış tək;
başını üstünə qoymadan yatarsan.
Oyandığında
Təbriz işıq fəsillərinə bənzər.

5.
Sən ki Şərqin ilk inqilabını
güclü qolların üstündə qaldırdın,
Uca alnın daha da ucalsın, ey şəhər!
Ey hərəkətin cəhəti,
ey mənim davamım,
ey mənim köküm.
Günəş
düz sənin köksündən göyərir;
mən hətta sənin qəbiristanlıqlarını da sevirəm.

6.
Səndən danışanda
kağızım qurtarır;
mənə başqa bir kağız ver –
böyüklüyü göy qədər
ki, səndən yenə
başqa sözlər danışım.

7.
Yanında yaşamaq sənin
Günəşin yanında yaşamaq deyil,
ondan üstündür.
Uzaq yaşamaq
cəhənnəm kimidir;
daha yaman bəlkə də.
Ey mənim cənnətim, hansı şəhərin bacısısan
ki, şeirimi onun ayaqlarına səpim.

8.
Sənin adının musiqisi yanından
bir kişi keçir rəngbərəng bülbül qəfəsiylə
(səslə adımı, adımı səslə).
Müzəffəriyyə dalanında
xalçanın ipəyi dəli olub,
sındırıb sükutu, danışır;
sən ipək təsvirlərin dilisən
(səslə adımı, adımı səslə).
Rastaküçədə
su kranını açdı bir qadın;
heç zaman su vedrəyə tökülməmişdi bu sürətlə
(səslə adımı, adımı səslə).
Görünür divar üstündən
dəvənin boynu və hörgücü;
dəvələr hündür, divarlar qısa
(səslə adımı, adımı səslə).
Palçıqla suvanmış divarları belə şirinlətdi
qızlarının bal rəngli gözləri
(səslə adımı, adımı səslə).
Qardaşımdır mənim
kişnəyən at;
küçədən keçən tovuz
bacımdır mənim
(səslə adımı, adımı səslə).
Dəhrə
xırdaladı şişəyin sümüklərini;
o ətdən mən yazığa da verin bir tikə
(səslə adımı, adımı səslə).
Güləşir
meydançada “şir-balıq”larımız;
düşünür qadınlar onların qollarını
(səslə adımı, adımı səslə).
Dünyanın ən qalın kitabıdır
Ərk,
durub qarşımızda
bizim dik;
tarix sənsən
(səslə adımı, adımı səslə).
Çay qırağında
bir kişi
qaynatası ilə gəlir,
arvadı ilə gəlir,
atası ilə gəlir,
oğlu ilə gəlir,
anası ilə gəlir,
qızı ilə gəlir.
Yuxarı çıxır inqilab pillələrindən mənim elim;
Adın ulduzlarla dolsun, ey Təbriz,
(səslə adımı, adımı səslə).

9.

Çiçəklənən dan yeri
və büllur bülbüllər
və yoxsulluq, quduz yoxsulluq
sənin çöhrənin ətrafında
yarı tutulmuş Ay kimi daim dolanan
bir təzad.
Cavan bir qadına bənzərsən
gözəl,
rəna;
Ki əndamını köhnə paltarla örtmüş.
Xalqın bu məsəli necə də doğrudur burada:
xarabada yatan xəzinəyə bənzərsən.

10.
Yoldaş!
Şəhər!
Yeganə şəhər
Mənim üçün!
Orada bir balaca otaq var
Uzun, qədim, dolanbac küçələrə açılar.
Mən ilk qəzəlimi
O otaqda yazdım.
O balaca otağı mənim üçün saxla;
Ya da dərin bir qəbir qaz
qırmızı köksünün içində.
Bax, şairin cənazəsi
söz izdihamının
və ən seçkin şeirinin
çiynində gəlməkdə.
Yoldaş!
Şəhər!
Yeganə şəhər
Mənim üçün!


Farscadan tərcümə: Əli Qərəcəlu



Davamı

Güntay Gəncalp. ALA İNƏK

Ala inək gözümü dünyaya açdığım gündən qapımızda idi. Nə zamandan bizim yaşayışımızın bir parçası olduğunu xatırlamırdım. Ancaq qısır olmadan hər il doğar və qapımızı doldurardı danalarla. Hələ onun süd-qatığının bizim yemək qaynağımız olduğunu demirəm. Bu şəkildə ala inək hamımızın sevimlisi olmuşdu. Axşamçağı və gün doğarkən, anam gözəl şərqiləri ilə ala inəyimizi sağar, mən də onun yavru buzovunun başına ip salıb tutardım gözünün önündə. Ala inək balasını yalayıb, özəlliklə buzovun boynunun tüklərini sanki dili ilə darardı. Yavru buzov məst olardı anasının onun boynunu yalamasından. Mən də alışmışdım bu gözəlliyə. Anamın əlində bayda şərqi söyləyib inək sağması, ala inəyin yavrusunu yalaması, günbatan çağı və gündoğan çağının oluşdurduğu əsrarəngizlik. Sağım bitdikdən sonra buraxardım buzovu, təpilərdi anasının qıçının arasına və başlardı əmməyə. İndi isə əl çatmaz bir xəyal kimi gəlir mənə o xoşbəxt həyatım.

Bir yaz günü idi. Hər tərəf yam-yaşıl, zəmilər, sarıbaş şüvərənlər yavaşça əsən küləyin təsirindən dalğalanırdı. Yenə də anam ala inəyi sağdı. Buzov anasını əmib, həm də həsrət gedərdi. Buzovu anasından ayırıb öz yerinə apardım. Ala inək də digər mallarla bir yerdə örüşə aparıldı. Bir neçə yavru buzovları özümüzlə çalışdığımız tarlaya apardıq. Orada yumşacıq tər otlardan dərib atırdıq buzovların qabağına, yeyirdilər. Buzovlarımın bəzən də boynuna sarılıb üzlərindən öpürdüm. Anam da mənə “oğlum, sən ki buzovları belə çox sevirsən, indi gör mən səni necə, nə qədər sevirəm. İnşalla, bir gün öz uşağın olduğunda mənim dediklərimi anlarsan” – deyirdi. Qonşuların tarlasına girməsinlər deyə, buzovlarımızı ayaqlarından iplə bağlamış, ipin də bir ucunu yerə basdırılmış dəmir mıxa düyünləmişdik.
Günorta çağı idi. Adətən günorta çağında evdən gətirdiyimiz yeməyimizi yeyib, sərin su və ayran içdikdən sonra kaldarlardan düzəltdiyimiz kölgəciyin altında uzanıb 10-15 dəqiqə gözümüzü yumub yorğunluğumuzu çıxardıqdan sonra yenidən tarlada çalışmağa başlardıq. O yuxuların dadı, ləzzəti başqa idi. İndi artıq o zamankı kimi yatmaqdan ləzzət ala bilmirəm.
Anamla bərabər kölgəciyin altında uzanmışdıq ki, buzovların bağırtısına diksinib yuxudan oyandıq. Qurd!. Qurd buzovlarımıza saldırmışdı. Qurd bizi görər-görməz qaçdı. Ancaq ala inəyin balasını boğazından yaralamışdı. Qaçaraq buzova yaxınlaşdıq. Boğazından qan fışqırırdı. Anam: “Orağı gətir, başını kəsək, artıq bu diri qalmaz” – dedi. Anam əlləri əsə-əsə buzovun başını kəsdi. Ağlayaraq, durumu seyr edirdim. Buzov dostum çabalayaraq, can verdi. İçim yanırdı sanki.
Başqa buzovları önümüzə alıb, ala inəyin yavrusunun cənazəsini də eşşəyin üstünə yükləyib, axşam evə getdik. Anam gəlinimizə: “Buzovu qurd parçaladı. Ətindən yemək bişir” – dedi. Gün batmışdı artıq. Bütün inəklər örüşdən gəlmişdi, həyətimizdə sağılırdılar. Ala inək çox narahat görünürdü. Quyruğunu tez-tez tərpədib, qulaqlarını gözləri baxan tərəflərə yönəldib, yavrusunu görmək istəyirdi. Anam başqa inəkləri sağdı. Bu dəfə ala inəyi özəlliklə ən sona saxlamışdı. Ala inək ilk dəfə balası gözünün önündə olmadan sağılacaqdı. Ancaq imkan vermədi. Ayaqlarını yerə çırpıb mələyirdi. Axşam inəyi sağa bilmədi anam. Ala inək sabaha qədər mələdi qapıda. Gecə anam buzovun dərisinə saman doldurdu. Sonra da dərinin boş yerlərini tikdi. Sabah yenidən ala inəyi sağmaq istərkən, içi samanla dolmuş balasının dərisini qoyduq ala inəyin önünə. Dəri hələ qurumadığı üçün balasının qoxusunu ala bilirdi. Ala inək başladı balasının içi samanla dolmuş dərisini yalamağa. Anamın gözlərindən yaş axırdı. Anam gözəl səsi ilə yas bayatıları söyləyərək, inəyi sağmağa başladı:

Əzizim üzgün ağlar,
Qaş-gözü süzgün ağlar.
Balası ölmüş ana,
Bir gülsə, yüz gün ağlar.

Ala inəyin gözlərindən yaş sel kimi axırdı. Bir tərəfdən buzovun ölməsi, bir tərəfdən ala inəyin göz yaşları və bir tərəfdən də anamın həzin şərqisi ruhumu elə sarmışdı ki, hönkür-hönkür ağlamağa başladım. Anam mənim ağlamağımı duyduğunda səsini kəsdi. Ancaq anamın göz yaşlarının sağdığı südün içinə damladığını görürdüm.
Anam ala inəyi sağdıqdan sonra gəlib mənim boynuma sarıldı: “Ağlama bala, nə edə bilərik? Yavaş-yavaş unudulacaq. Çox üzülmə!” – dedi. Buzovun ətindən yemək hazırlamışdılar evdə bacılarım və gəlinlərimiz. Ancaq kimsə yemədi. Ala inəyin kədəri bağrımızı sarmışdı. Onun balasının ətini necə yeyə bilərdik?! Kədər evimizi bürümüşdü. Bizim qapımızı bərəkətlə dolduran ala inəyin dərdini necə bu tezliyə unutmaq olardı? Anam üzünü gəlinlərimizə tutub: “Buzovun ətini yeyə bilməyəcəyik. Qalıb xarab olar. Günahdı. Sabah aparın verin qonum-qonşulara. Savabdır” – dedi.
Təkrar gecə olmuşdu. Qəm içində yatmışdıq. Ancaq nə yuxu?! Yuxum gəlmirdi. Anam əlini uzadıb saçlarımı oxşayaraq: “Mənuş (Güntay), gəl yanımda yat bu gecə, sarıl boynuma, yavrum. Ağlama, keçər gedər” – dedi. Sanki anam içimdən keçənləri bilmişdi. O gecə gerçəkdən də anamın boynuna sarılıb yatmaq istəyirdim. Anama: “Ana, kürəyimi qaşı! Əllərinlə kürəyimi qaşı, rahatlanıram onda” – dedim. Anamın əlləri kürəyimdə gəzişdikcə ruhum bilinməz uzaqlıqlarda uçurdu. Ağır acı içində yuxu alıb aparmışdı bizi.
Yuxumda gördüm ki, ala inək dil açıb. Ala inək dil açmış, mənimlə danışırdı. Kəndimizin üst tərəfindəki örüşdə ala inək sağ böyrü üstündə uzanmış, ölürdü. Ancaq danışa-danışa ölürdü. Gözlərini qırpmırdı. İri gözlərindən yaş axaraq mənə: “Mənim balamı hara apardın? Onu məndən niyə ayırdın? Mən artıq onsuz yaşaya bilmərəm. O, mənim son yavrum idi. Son doğuşum. Yavrum....yavrum...” – deyirdi.
Yuxudan oyandım. Əllərim titrəyirdi. Yanımda anam hələ yuxuda idi. Bir az kənarda atam xoruldayırdı. Dışarı çıxdım. Hava gözəl, göydə sonsuz ulduzlar parıldaşırdılar. Ala inəyimizin yanına getdim. Başqa inəklərdə olan rahatlıq ala inəkdə yox idi. Ala inəyi bir az tumarladım. Boynunu çevirib mənə baxırdı. Belə kədərli və bədbəxt baxışların qarşısında dözmək nə qədər də çətinmiş! Təkrar geri dönüb anamın yanında uzandım.
Gün doğmuşdu. Təkrar ala inəyin dərisinin içinə saman doldurulmuş yavrusunu gözlərinin önünə qoyaraq, sağmağa başladı anam. İnəkləri sağıldıqdan sonra hamısını örüşə aparacaqdım. Ala inək yeriyə bilmirdi. Arxada qalmışdı. Digər inəklər kəndin heyvanlarına qatılıb uzaqlara otlamağa getdilər. Ala inək geri qalmışdı.
Tam oraya çatmışdıq. Mənim yuxumda gördüyüm yerə çatmışdıq. Ala inək tam oraya çatdığımızda sağ böyrünün üstündə uzandı. Yaş axan iri gözlərini mənə zilləyib can verməyə başladı. Ölürdü. Fikirləşdim ki, indi yuxumda gördüyüm kimi dil açıb danışacaq. Ancaq danışmadı. Gözləri mənə zillənmiş şəkildə can verdi.

28.09.2009


Davamı

    Haqqımda

    My Photo
    Məsiağa Məhəmmədi
    Tam profilimə bax
    ۞ Yazılardan istifadə
    zamanı müəllif və qaynaq
    mütləq göstərilməlidir.

    Sayğac



    Page Ranking Tool

    Ədəbiyyat saytları

    Azərbaycan ədəbiyyatı

    İzləyicilər