İran türkmənlərinin ünlü şairi, “Aram” təxəllüslü Arazməhəmməd Şairi 1933-cü ildə Gümüştəpə adlanan yerdə dünyaya gəlib. Pedaqoji təhsil aldıqdan sonra müxtəlif şəhərlərdə müəllimlik edib. 50-ci illərin əvvəllərində şah rejimi əleyhinə keçirilən mitinqdə iştirakına görə bir sıra türkmən fəalları ilə birgə tutulub və ömrünün iki ilini həbsdə və sürgündə keçirib. 1957-ci ildə ana dilində “Türkmən rübailəri” adlı kitabını oxuculara təqdim edib. Həmin kitaba yazdığı kiçik ön sözdə o, deyirdi: “Mən öz duyğularımı ana dilimdə bəyan etməyə çalışdım. Bu misralar oxucuların əhvalını qaldırar, yaxud pozar deyə, bir narahatlığım yoxdur; bununla belə türkmən dilində yazıldığı üçün Türkmənsəhrada (İranda türkmənlərin yaşadığı bölgə - M.M.) xalqın sevgisini qazanacağını düşünürəm. Bəlkə də bu kiçik əsər gəncləri həvəsləndirəcək və onları öz istedadlarını bu yöndə sınamağa sövq edəcək. Mənim əsas məqsədim də bundan ibarətdir”. Ədəbi yaradıcılıqla yanaşı, İran türkmənlərinin folklor abidələrinin toplanması sahəsində də fəaliyyətlərdə bulunmuş Arazməhəmməd Şairi çox erkən – 1973-cü ildə 40 yaşında dünyasını dəyişmişdir.

Ümid dəftərinə mən də yazdım nam,
Amma heç arzumdan almadım ki kam!
Ümid ilə nakamlıqda ürəyim,
Bir dünya qovğadır, zahirim aram.
***
Ötən gecə ol yaşıl çəmən üstə,
Dodaq dodaq üstə, tənim tən üstə,
Sevişib keçirdik gecəni böylə,
Gah yarım üstümdə, gah da mən üstə.
***
Bir könlüm var, hər kimsəyə yar olmaz,
Hümmətlidir, nakəslərə zar olmaz.
İstəyir eyləsin qışı-qarı yaz,
Amma təkdir – bir güllə bahar olmaz.

***
Şikar oldum mən də bir qara gözə,
Endim dalısınca dağlardan düzə,
Vədə verdi, vəfa qılmadı amma,
Beləcə aldandım bir yalan sözə.
***
Yarımın sinəsi bənzər mərmərə,
Qoşa narı dağdır, arası dərə.
Ötən gecə mən o mərmər dərədən
Sürüşdüm aşağı – adı deyilməz yerə.
***
Çıxdım dağa, danışdım Xuda ilə:
“Qəm vermə, versən də ver dəva ilə!”
Dedi: “Çox üzülmə, əgər aşiqsən,
Səs-səsə ver bülbüli-şeyda ilə!”
***
Eşq gülünü vurğun sinəmdə əkdim,
Göz yaşlarım daim dibinə tökdüm.
Qönçəsi cücərib tazə bitəndə,
Düşmən aldı, mənsə ahını çəkdim.
***
Ürəyim qanıyla yazdım bir sətir,
Xudaya, naməmi yarıma yetir.
Göz yaşım görəndə fikir vermədi,
Qanıma nə dedi? Xəbərin gətir!
***
Qəlbimin dərdinə dərman tapılmaz,
Könlümün canına canan tapılmaz,
Hücum çəksə qəm ləşkəri üstümə,
Dost-tanışdan mənə həyan tapılmaz.
***
Dedi: “Küsdüm, gəlmərəm mən, heç, heç!
Bil, üzünə gülmərəm mən, heç, heç!”
Dedim: “İstər vəfa, istər cəfa et,
Öz meylindir, bilmərəm mən, heç, heç!”
***
İnsan gərək ələ silah almasın,
Başqasının ümid gülün yolmasın.
Xalq dərdinə dərman ola bilmirsə,
Yaralı qəlblərin duzu olmasın.
***
Təzə yollar köhnələrdən yaxşıdır,
Təzə bir şey hər nələrdən, yaxşıdır
Amma bil ki, köhnə şərab, köhnə dost,
Necə olsa, təzələrdən yaxşıdır.
***
Zahirim gör, batinimdən tut xəbər,
Heç xoş yoxdur, xoş olsun məndən betər.
Məgər bilməyirsən köhnə misalı:
Qəm həddən aşanda, xoşluğa yetər.
***
Dənsiz dəyirmanın ağzına düşdüm,
Doğrandım, üyüdüm, ələkdən keçdim.
Yapıldım ömrümün təndirinə mən,
Qəm odunda yanıb bihudə bişdim.
***
Eşq yoluna can satanlar sağ olsun,
Qəm yoluna daş atanlar sağ olsun,
Gələcək nəsildən bir zaman, bizdən,
“Aram” deyib ad tutanlar sağ olsun!

Çevirəni: Məsiağa Məhəmmədi