Qasım Həddad. XURMA AĞACI

Çağdaş Bəhreyn şairi Qasım Həddad 1948-ci ildə doğulub. 15-dən çox şeir və bir neçə nəsr kitabının müəllifidir. Əsərləri bir çox xarici dillərə tərcümə edilib. Bəhreyn Yazıçılar Birliyinin rəhbəridir.

Torpağı dırnağımla eşdim –
Qan çıxana qədər!
O yerdə ki,
Allahın xurma ağacı
Yadların qılıncı altda qan ağlayırdı…

Ey Allahın xurma ağacı!
Naməlum şəhidin köynəyini
Bir elçi kimi yerə,
Bir yelkən kimi suya
göndər –
bizim üçün!
Bəlkə yoxa çıxmışlar eşitdilər,
Bəlkə sədaqətli dəniz quldurları
Xurma üçün darıxdılar
və qarət edilmiş mirvarilərə sarı döndülər…

Ey yer!
Ey torpaq!
Ağlamaq üçün çatlama,
gözlərinin atəşini
işğalçılara tərəf aç,
qaçqınlara da bir yol!..

Ey yer!
Ey torpaq!
Hazır ol,
bu küskün ürəyi ovutmaq üçün
qərib dənizlərdə
məşəllər hazırla,
bir də dalğasız kəcavə!
Məhəbbət şamını
zeytun yağı və zəncəfillə
köksünün odunda bişir!
Çünki təqib olunan bu qaçqın,
bu gözəl şəhid
güzgülərdən seçilmişdir.

* * *
Ah, ey Allahın xürma ağacı!
Üfüqdə nə görürsən?..


Çevirəni: Məsiağa Məhəmmədi


Davamı

Əlibala Hacızadə. SAİB POEZİYASINA YENİ BAXIŞ

15 İL ƏVVƏLİN YAZISI...

Sənətkar taleləri müxtəlif olur. Elə sənətkarlar var ki, onların sağlığında başlayan şöhrət yolu həmişəlik davam edir. Elələri də var ki, müasirlərinin marağına səbəb olmur, yalnız zaman keçdikcə sənətinin dəyəri aşkarlanır, böyüklüyü etiraf olunur. Öz dövründə şan-şöhrət çələngi daşıyan bir çoxları isə həyatdan getməyi ilə unudulur, yaradıcılığı ancaq ədəbi-tarixi fakt kimi yad edilir. Və nəhayət, elə sənətkarlar da var ki, istər sağlığında istərsə də ölümündən sonra qızğın maraq və mübahisələr doğurur, onların sənəti heç vaxt biganəlik orbitinə düşmür, əksinə bədii-estetik fikrin inkişaf stimuluna, ədəbi prosesin generatoruna çevrilir. Klassik şərq poeziyasının korifeylərindən olan Saib Təbrizi məhz belə sənətkarlardandır. Üç əsrdən çoxdur ki, bu böyük şairin yaradıcılığı ətrafında diskussiyalar səngimək bilmir, onun bayraqdarı olduğu, geniş coğrafi məkanı və ədəbi-tarixi dövrü əhatə edən “hind üslubu” haqqında müxtəlif fikirlər irəli sürülür, lakin hələ də dünya şərqşünaslığı həmin üslubun estetik mahiyyətinin birmənalı izahına nail ola bilmir. Bu, bir tərəfdən “hind üslubu”nun özünün mürəkkəb tipoloji xarakterindən irəli gəlirsə, digər tərəfdən Saib Təbrizi və “hind üslubu” haqqında söylənən əksər mülahizələrin subyektiv zövqə, qabaqcadan müəyyənləşdirilmiş mövqeyə əsaslanmasından doğur. Belə bir vəziyyətdə gənc ədəbiyyatşünas, filologiya elmləri namizədi Məsiağa Məhəmmədinin “Saib Təbrizi və farsdilli poeziyada “hind üslubu” adlı monoqrafiyası (“Elm” nəşriyyatı, 1994) həmin problemin elmi və obyektiv həlli istiqamətində atılmış ciddi addım kimi maraq doğurur. Müəllifin A.Bauzani, Y.Bertels, Y.Rıpka, Ş.Nemani, Z.Səfa və s. kimi dünya şöhrətli şərqşünasların üstündə “baş sındırdıqları” bir mövzuya girişib öz sözünü deməyə cəhd etməsi monoqrafiyanı həm də elmi cəsarət nümunəsi kimi qiymətləndirməyə əsas verir.

Məlumdur ki, XVI-XVIII əsrlər uzun müddət dünya şərqşünaslığında farsdilli ədəbiyyatın tənəzzül dövrü hesab edilmiş, həmin əsrlərin bədii fikir tarixinə heç bir yenilik gətirmədiyi qeyd olunmuşdur. M. Məhəmmədi, haqlı olaraq, tənəzzül ideyasının özünü təkzib edir və bu dövr ədəbiyyatının dərindən, hərtərəfli araşdırılmasının zəruriliyinin tutarlı dəlilərlə əsaslandırır.
Onu da deyim ki, “hind üslubu”nun formalaşmasında və geniş yayılmasında Saib Təbrizinin xüsusi rolu bütün tədqiqatçılar tərəfindən etiraf olunur, lakin indiyə qədər onun yaradıcılığı bu aspektdə sistemli şəkildə təhlil obyektinə çevrilməmişdir. Məhz belə bir təhlili həyata keçirməyi qarşısına məqsəd qoyan M. Məhəmmədi “hind üslubu” problemini Saib yaradıcılığı prizmasından araşdırmış və orijinal nəticələrə gəlmişdir. Qeyd etməliyəm ki, Saib poeziyası Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığında ilk dəfə belə geniş ədəbi-tarixi kontekstdə tədqiqata cəlb olunmuşdur. Bu da böyük şairimizin bədii irsinin regional əhəmiyyətini başa düşməyə imkan yaradır.
M. Məhəmmədinin tədqiqat metodunu xarakterizə edən başlıca məziyyət budur ki, o, kənar estetik meyarlardan deyil, ilk növbədə, araşdırdığı bədii mətnlərin özündən çıxış edir. Bu da onun gəldiyi nəticələrin elmiliyini və obyektivliyini şərtləndirir. “Hind üslubu”nun ideoloji və estetik əsasına həsr olunmuş fəsillərdə həmin cəhət xüsusilə diqqəti cəlb edir. Müəllifin “vosət-e məşrəb” , “məni-ye biqane” kimi mühüm terminoloji ifadələrə verdiyi şərh maraq doğurur.
Monoqrafiyada Saib Təbrizinin dünyaduyumu və insan konsepsiyası ətraflı təhlil edilir. Bu məsələlərdə özünəməxsus mövqeyi olan müəllif nüfuzlu tədqiqatçılarla polemikaya girməkdən çəkinmir. Həmin cəhət Saib qəzəllərinin üslub xüsusiyyətlərinin araşdırılmasında da özünü göstərir. Burada Saib lirikasının üslubi dominantı kimi götürülən “təmsil” adlı poetik fiqurun təhlili şairin poetik təfəkkürünün özünəməxsusluğunu anlamağa şərait yaradır. Qətiyyətlə demək olar ki, Saib qəzəllərinin poetikası indiyə qədər belə dərinlik və əyaniliklə açılmamışdır.
Kitab yüksək elmi üslubda, eyni zamanda oxunaqlı bir dillə yazılmışdır. Saibin və digər şairlərin yaradıcılığından verilən poetik nümunələr və onların son dərəcə dəqiq tərcüməsi o dövr poeziyasının obrazlar aləmi barədə dolğun təsəvvür yaradır. Hər fəslin əvvəlində Saibin epiqraf kimi verilən və uğurla seçilmiş beytləri həmin fəsildə müəllifin çıxardığı nəticəni yığcam və poetik şəkildə ifadə etməklə yanaşı, nəticənin düzgünlüyünün sübut edən əlavə dəlil təsiri bağışlayır.
Monoqrafiya “hind üslubu”nun ədəbi-tarixi və estetik mahiyyətini aşkarlamaqla yanaşı, Saib irsinin regional əhəmiyyətini bütün dərinliyi ilə açıb göstərir və beləliklə, klassik ədəbi əlaqələr, Azərbaycan ədəbiyyatının Şərq ədəbiyyatları içərisində yeri kimi məsələlərin öyrənilməsi baxımından da elmi dəyər kəsb edir.
Mən monoqrafiya müəllifini bir ədəbiyyatşünas kimi səciyyələndirən məziyyətlər içərisində onun yüksək nəzəri hazırlığını xüsusi qeyd etmək istərdim. O, müasir elmi-nəzəri fikirdən klassik irsə körpü salmış və nəticədə keçmişi daha da dərindən dərk etməyə şərait yaradan, bu gün üçün də aktual səslənən bir tədqiqat meydana çıxmışdır. Belə olmasaydı, XX əsrin sonunda Saiblə “görüşün” bəlkə heç mənası da olmazdı...
Və nəhayət, onu da deyim ki, M. Məhəmmədinin monoqrafiyası həm də vaxtında meydana çıxmış əsərdir. Məsələ burasındadır ki, YUNESKO-nun qərarı ilə gələn il Saib Təbrizinin 400 illiyi qeyd ediləcək, bu münasibətlə Tehranda və Parisdə beynəlxalq konfranslar keçiriləcəkdir. Bu əlamətdar hadisə ərəfəsində gənc alimin kitabı təkcə onun deyil, bütövlükdə Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığının yubileyə layiqli töhfəsi kimi qiymətləndirilə bilər.


1994-cü il


Davamı

Şəhram Şeydayi. ŞEİRLƏR

Xəbər verildiyi kimi, noyabrın 23-də tanınmış şair və tərcüməçi Şəhram Şeydayi uzun sürən xəstəlikdən sonra 42 yaşında Tehrandakı mənzilində dünyasını dəyişib. Şairə ulu Tanrıdan rəhmət diləyib onun bir neçə şeirini sizə təqdim edirəm...

BU OTAQDA

Qorxuram, torpağın altında yazacağım şeirləri
oxuya bilməyim kiməsə.
Mən tələsirəm
və qəribədir ki, çox rahatam.
Qəbrimin üstünə gəlib
ölümümə inanan kəs
məni özündə öldürüb.


Gələcək yuxularımı görmüşəm,
sonrakı illərimi yaşamışam
və bu artıqlıq mənə əziyyət verir.
Kaş belə tələsməyəydim,
onda ən azı hamı kimi
sığardım zamana
və birgə olardım dostla, şəhərlə, torpaqla.
Bu qədər qapı döymək əbəsdir,
açmırlar qapıları,
nə bir kəs görür səni
nə də eşidir səsini.
Tələsmişəm
və o qədər getmişəm ki, qabağa
inanmırlar diri olduğuma.
Bu otaqda, torpağın altındayam
və yazıram.
Heç zaman qorxmuram ölümdən,
çünki bir ölü olmayacağıma əminəm.
Necə ola bilər ki, desinlər, hər şey bitib
və qayıda bilməzsən daha.
Bu, mənim üçün hamıya əl verən bir zarafat kimidir
və mən əllərimi gizlədirəm:
adamla zarafat edən həqiqət
tam şübhəli bir şey.
Mən ölümü həyata gətirmişəm
və ondan çıxarmışam.
Və qəribədir ki, hər gecə bayıra çıxıb
qəbir daşıma təzə bir şeir yazıram,
sonra yenidən yatıram.
Və gündüzlər sizin aranızda:
evdə anamla,
işdə həmkarlarımla
olmağıma heyrət edirəm.

Uşaqlığımın qapısı açıq qalıb.
Və zaman məni itirə bilmədiyi üçün
iyirmi yeddi yaşlı gəncliyimdən çıxıb.
Uşaqlığım iyirmi yeddi yaşlı mənlə söhbət edir:
- Bu gün ilk dəfə məktəbə getdim.
İyirmi yeddi yaşlı mən onun parıldayan gözlərindən öpür:
- Pərəstiş edirəm evdən məktəbə gedən yola.
Uşaqlığım iyirmi yeddi yaşının şəkillərinə baxır
və bilmirəm, nə anlayırsa,
bir neçə gecə dalbadal
yuxuda qışqırıb ağlayır.
Gərək onu qoymayaydım yazdığım uzun hekayəni oxusun,
gərək onu qoymayaydım gələcək şəkillərinə baxsın.
Mən tələsirəm,
istər keçmişdə, istər gələcəkdə.

Sinə daşım titrəyir,
yəqin
bir şeir yazmışam yenə.

1995-ci il


ZİNDANDA MƏHƏBBƏT

Ağacların başına fırlanıb qışqırıram:
Mənim üçün dua edin,
mənim üçün dua edin
ki, bu dərddən... :
- Hamını sənin surətində görürəm
küçədə,
yuxuda,
o ağ örpəkdə.

“Lütfən, ayağa durun!”
Anlayıram ki, məhkəmədəyəm.
“Havaya!”
Anlayıram ki, zindandayam.

Kamera yoldaşımdan təqsirini soruşuram,
əsəbi halda deyir:
“Azadlığı pis tələffüz etmişəm,
pis!”
Divarlar çığırır,
dəmir millər bağırır:
“Siz hamınız
azadlığı
pis tələffüz etmisiniz,
pis
...
- düz deyirlər -

Yalnız həyətdəki ağaclara inanıram,
hava udmağa çıxanda
qaçıb onları qucaqlayıram,
ağlaya-ağlaya:
- Mənim üçün dua edin,
mənim üçün dua edin.
...

Əzizim!
Zindanda məhəbbət
məşəqqətdir.

1994-cü il

♦ ♦ ♦

Özün də bilmədən danışmısan,
özün də bilmədən yaşamısan,
özün də bilmədən ölmüsən.

Saatı soruş, kömək edər bu sənə,
Havadan danış, kömək edər bu sənə,
ananın adını yadına sal,
kiminsə şəklini və qiyafəsini.

Tez ol! Xırda bir şeydən başla,
Məsələn, rənglər, məsələn, sarı rəng,
Yaşıl, bir neçə ağacın adı,
Olmayan beynini işə sal,
Fəsilləri, məsələn, qar.
Tez ol, tez,
varlığın üçün bir şey tap, göz gəzdir ətrafa,
bəlkə qalan şeylər yadına düşə.
Tez ol! Yoxsa
doğrudan
ölümünə
öyrəşərsən.

1997-ci il



Farscadan tərcümə: Məsiağa Məhəmmədi


_____
Şəhram Şeydayi barədə mənim yazımı BURADAN oxuya bilərsiniz.



Davamı

Klod Levi-Stross. MUSİQİNİN TƏBİƏTİ

Rəssamlığın qızğın pərəstişkarları bizim musiqini üstün tutmağımıza etiraz edə, yaxud qrafik və plastik sənətlər üçün onunla eyni məqam tələb edə bilərlər. Lakin biz belə hesab edirik ki, formal baxımdan bu sənətlərdə istifadə olunan materiallar, yəni səslər və rənglər, eyni müstəvidə yerləşmir.
Musiqinin üstünlüyünü əsaslandırmaq üçün bəzən deyirlər ki, musiqi təqlidçi sənət deyildir, daha dəqiqi, o özündən başqa heç nəyi təqlid etmir; rəsm əsərinə baxan tamaşaçıda isə dərhal belə bir sual yaranır: “Burada nə təsvir olunub?”

Amma problemə bu nöqteyi-nəzərdən yanaşdıqda, biz başqa bir çətinliklə üzləşirik: elə rəssamlıq növü var ki, heç nəyi təsvir etmir. Abstraksionist rəssam öz cərəyanına bəraət qazandırmaq üçün musiqiyə istinad edib isbatlaya bilər ki, onun forma və rəngləri tam sərbəst də olmasa, hər halda, hissi təcrübədən asılı olmayan qaydalarla təşkil etmək hüququ var; necə ki, musiqi səslər və ritmlərlə bunu edir.
Lakin bu analogiyanı qəbul etsək, biz dərin bir yanlışlığa yol vermiş olarıq. Çünki rənglər “təbii şəkildə” təbiətdə mövcud olduğu halda, musiqi səsləri (təsadüfi və ötəri səslərdən istisna olmaqla) təbiətdə yoxdur. Yalnız küylər var...
Əgər biz Nil sahilindəki qamışlıqda küləyin vıyıltısı ilə bağlı Diodorun göstərdiyi misalı kifayət qədər inandırıcı olmadığına görə kənara qoysaq, onda quşların nəğməsindən başqa bir şey qalmır. Əlbəttə, insan musiqi səsləri istehsal edən yeganə məxluq deyil və həmin imtiyazı quşlarla bölüşür, amma bu faktın etiraf edilməsi bizim aşağıdakı tezisimizə heç bir təsir göstərmir: materiyanın xassəsi olan rəngdən fərqli olaraq, musiqi səsləri – istər insanda olsun, istər quşlarda – cəmiyyətin xassəsidir.
Quşların “nəğməsi” dilə yaxın bir şeydir, çünki ifadəyə və ünsiyyətə xidmət edir. Beləliklə, musiqi səsləri mədəniyyətin yeganə təzahürü olaraq qalır. Bu, bir növ təbiətlə cəmiyyət arasında ayırıcı xətdir, amma artıq insanla heyvan arasında bir o qədər aydın ayırıcı xətt kimi çıxış edə bilmir.

Çevirəni: Məsiağa Məhəmmədi


Davamı

Bəxtiyar Muğanoğlu. KƏLBƏCƏR

Müdrik babaların miras qoyduğu,
Necoldu qeyrəti, arı, Kəlbəcər?!
Uca dağlarında bayquş banladı,
Çapıldı, talandı varı, Kəlbəcər.

Tapdağı olmusan yağının, yadın,
Külüngünün səsi gəlmir Fərhadın.
Vətəndən didərgin düşmüş övladın,
Qan ağladı səndən sarı, Kəlbəcər.

Qaçqına, köçkünə döndü hər kəsin,
İdrisin, Qəmkeşin ucaltmır səsin,
Yaqubun oxumur “Mənsuriyyə”sin,
Susubdur kamanı, tarı, Kəlbəcər.

Sazla haray-həşir salır Ədalət,
Şəmşir yata bilmir məzarda rahət,
Dünyadan həsrətlə köçdü Sücaət,
Bəhməni itirmə barı, Kəlbəcər.

Xocalı talandı, Şuşa da yandı,
Göyçənin fəryadı ərşə dayandı.
Muğanoğlu deyər, ölləm, amandı,
Çağır gəlsin dostu, yarı, Kəlbəcər!



Davamı

Güntay Gəncalp. BORÇALI

Könlüm saz havası istədiyində,
Gözlərim önündə durur Borçalı.
Bu qürbət diyarda yorğun ruhuma,
Sazınla, sözünlə buyur, Borçalı.

Qəlbimin içində bir saz havası,
Duyğudan hörülmüş sevda yuvası,
Saraclı obası, Xındı dünyası*,
Göstərmişdir səni məğrur, Borçalı.

Bir gün Ərdəbildə, bir gün Təbrizdə,
Daima var oldun ürəyimizdə,
Nə qədər həsrət və kədər var bizdə,
Alıb da sazınla duyur, Borçalı.

10.11.2009
Finlandiya

_______
Saraclı və Xındı Borçalının böyük ozanları olmuşlar.



Davamı

İKİ ŞAİR, İKİ ŞEİR – 2

Zaman Paşazadə. AĞAC

Dallanmış, budanmış bir ağacam.
Ucun tutub ucuzluğa ucalmış
bır ağac!
Nə kəndir bağlanacaq budağım var,
nə yaşam duyuracaq yarpağım.
Köküm hardasa unudub məni
və calaqlanıb yelpənəklər kötüyünə!
Və sən
ətəyimdə torpaq çərtərək,
cücərirsən çiçək-çiçək.

Hələ bəlli deyil
quş əkməyimisən?
Çinarmısan?
Almamısan?
Nəsən, nəsən,
nəyin nəsisən?!
Kölgə‎si sehirli çinarlığın da məni maraqlandırmır.
Qızıl almalığın da mənə gərək deyil.
Göyərirsənsə,
sarmaşıq ol;
sar məni,
sarıl mənə.
Əl atıb ucalacağın heykəl məndən
və mənə yaşam verəcək yarpaq səndən.
Dirək məndən,
bayraq səndən.


Qadir Cəfəri. ŞEİR

Günəş gülümsəmirsə də, sevgilim,
bircə sən gülümsə.
Yetər ki, onda
gülümsəyər bağçamızda çinarlar,
çinarda sığırçınlar.
Dəniz gülümsəmirsə də, sevgilim,
təkcə sən gülümsə,
akvariumdakı balıqlar baxıb uzünə
gülümsəyəcəklər,
gözlərində dənizi görəcəklər.
Ormanlar gülümsəmirsə də, sevgilim,
təkcə sən gülümsə,
yellər çalacaq ormanda sevinc mahnısını
və titrək-titrək
oynayacaqlar yarpaqlar.
Torpaq gülümsəmirsə də, sevgilim,
təkcə sən gülümsə,
bitkilər bitəcək sənin gülüşlərindən,
sehirli lobya birisi.
Onda çıxıb
öldürəcəyəm günəşi dustaqlamış qara divləri,
sonra buludlanacağam,
yazın isti nəfəsini eşidəcək ormanlar.
Və bunların hamısı sənin gülüşündən bitəcək,
sadəcə gülüşündən.


Qaynaq (ərəb əlifbasında):
http://www.uchluk.blogfa.com/post-6.aspx
http://www.qaranfil.blogfa.com/post-58.aspx






Davamı

ƏHMƏD CƏFƏROĞLUNUN ƏDƏBİYYATŞÜNAS OBRAZI

Müstəqillik dönəmində cəmiyyətimizdə baş vermiş köklü ictimai-siyasi dəyişikliklər ədəbiyyat və ümumən mədəniyyət tariximizin bir sıra mühüm problemlərinə yenidən baxılmasına, həmçinin məlum ideoloji qadağalar nəticəsində uzun müddət araşdırmadan kənarda qalmış sahələrin tədqiqata cəlb olunmasına şərait yaratmışdır. Belə sahələrdən biri də müəyyən tarixi-siyasi səbəblərdən Azərbaycanı tərk etmək məcburiyyətində qalmış sənətkarlar və ədiblər tərəfindən yaradılan mühacirət ədəbiyyatıdır. Uzun illər hətta mütəxəssislərə də naməlum qalmış bu ədəbiyyatın öyrənilməsi və geniş ictimaiyyətə çatdırılmasının əhəmiyyəti özlüyündə aydındır. Belə ki, harada meydana çıxmasından asılı olmayaraq, hər hansı xalqın nümayəndələri tərəfindən yaradılmış ədəbi-bədii nümunələr həmin xalqın mənəvi irsinin ayrılmaz tərkib hissəsidir və onun öyrənilməsi ən azı həmin ədəbi irs haqqında təsəvvürün düzgünlüyü və bütövlüyü üçün zəruridir. Təbii ki, bu ədəbiyyatın öyrənilməsində ən vacib iş onun başlıca nümayəndələrinin ictimai fəaliyyətinə, elmi-ədəbi yaradıcılığına dair xüsusi, dərin və hərtərəfli araşdırmaların həyata keçirilməsindən ibarət olmalıdır.
Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatının ictimai və pedaqoji fəaliyyətinin zənginliyi və genişliyi, elmi yaradıcılığının miqyası və məhsuldarlığı baxımından bu cür xüsusi tədqiqatlara layiq simalarından biri Əhməd Cəfəroğludur. Dövrünün ictimai-siyasi təlatümləri nəticəsində gənc ikən vətəndən ayrı düşmüş, qürbətdə şərəfli həyat yolu keçmiş Əhməd Cəfəroğlu (1899-1975) XX əsr Azərbaycan ictimai, elmi və ədəbi fikir tarixinin ən görkəmli nümayəndələrindən biri sayılmalıdır.

Həyatının əsas hissəsini doğma yurdundan uzaqlarda keçirsə də, Ə.Cəfəroğlu bir an belə Azərbaycanın siyasi və mədəni həyatına biganə qalmamış, xalqının dilinə, ədəbiyyatına, tarixinə, etnoqrafiyasına saysız-hesabsız elmi əsərlər həsr etməklə, çoxlarına nümunə ola biləcək bir şəkildə öz milli borcunu yerinə yetirmişdir. Təəssüf ki, bütün varlığı ilə torpağına bağlı olan bu böyük şəxsiyyətin adı uzun illər yasaq edilmiş, ara-sıra ancaq “düşmən” kimi xatırlanmışdır. Dünya elmi dairələrində yaxşı tanınan Ə.Cəfəroğlunun adı yalnız son illərdə öz vətənində də tez-tez anılmağa başlamış, onun haqqında dövri mətbuatda məqalələr dərc edilmiş, elmi konfrans və simpoziumlarda məruzələr oxunmuşdur. Lakin əsasən tanıtma və təqdimat xarakteri daşıyan bu məqalə və məruzələr Ə.Cəfəroğlunun elmi-ədəbi və publisistik irsinin həqiqi öyrənilməsi üçün olsa-olsa zəmin və təkan rolunu oynaya bilər. Bu mənada alimin çoxşaxəli yaradıcılığının dərindən öyrənilib qiymətləndirilməsi və öz xalqına çatdırılması çağdaş elmimiz qarşısında duran mühüm və təxirəsalınmaz vəzifələrdən biri sayılmalıdır.
Onu da deyək ki, özlüyündə bu, heç də asan vəzifə deyildir. Belə ki, ensiklopedik zəkaya və heyrətamiz erudisiyaya malik Ə.Cəfəroğlunun yaradıcılığı olduqca müxtəlif elm sahələrini əhatə edir. Və bu irsin həqiqi mənada öyrənilməsi və qiymətləndirilməsi həmin elm sahələrində çalışan mütəxəssislərin birgə səyləri ilə mümkün ola bilər. Ə.Cəfəroğlunun ədəbiyyatşünaslıq sahəsindəki əsərlərinin tədqiqi də gələcəkdə həmin vəzifənin həllini asanlaşdıra biləcək bir addım kimi əhəmiyyət kəsb edir. Bu baxımdan Azərbaycan türkologiyasının gənc və perspektivli nümayəndələrindən olan filologiya elmləri namizədi Elşən Əbülhəsənlinin oxuculara təqdim edilən monoqrafiyasının elmi dəyəri əsla şübhə doğurmur.
Monoqrafiyanın əsas məqsədi Ə.Cəfəroğlunun ədəbiyyatşünaslıq sahəsindəki əsərlərinin, ilk növbədə, Azərbaycan ədəbiyyatına dair tədqiqatlarının öyrənilməsindən ibarətdir. Bu məqsədə nail olmaq üçün müəllif Ə.Cəfəroğlunun ədəbiyyatşünaslıq irsini mövzu və problematika baxımından qruplaşdırmış, onun həmin sahədəki yaradıcılığının diapazonu barədə dolğun təsəvvür yaratmış, hər bir tematik qrup çərçivəsində alimin başlıca əsərlərini nəzərdən keçirərək, təhlil etmiş və son nəticədə Ə.Cəfəroğlunun bir ədəbiyyatşünas kimi əsaslandığı metodoloji prinsipləri, nəzəri müddəaları və tədqiqat üsullarını müəyyənləşdirmişdir. Diqqətəlayiq cəhətlərdən biri də budur ki, E.Əbülhəsənli ədəbiyyat tariximizin bu və ya digər məsələsi ilə bağlı Ə.Cəfəroğlunun mövqeyini və gəldiyi nəticələri müasir Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığının nailiyyətləri baxımından qiymətləndirərək, onların yeni və özünəməxsus cəhətlərini aşkar etməyə cəhd göstərmişdir. Bu isə öz növbəsində Ə.Cəfəroğlunun ədəbiyyatşünaslıq elminə töhfəsini və onun bu sahədəki irsinin nəzəri və praktik əhəmiyyətini aydınlaşdırmağa imkan verir.
Beləliklə, monoqrafiya Ə.Cəfəroğlunun ensiklopedik səciyyəli elmi yaradıcılığının bir qolu barədə tam və ətraflı təsəvvür yaradır. Eyni zamanda burada, ilk dəfə olaraq, Ə.Cəfəroğlunun tərcümeyi-halı, ictimai, pedaqoji və elmi fəaliyyəti barədə mövcud məlumatlar sistemləşdirilib ümumiləşdirilir, onun həyat və yaradıcılığının bütöv mənzərəsi verilir. Bir sözlə, müəllif oxucuların gözləri qarşısında Ə.Cəfəroğlunun ədəbiyyatşünas obrazını canlandırmağa nail olur.
Fikrimizcə, E.Əbülhəsənlinin bu kitabı Ə.Cəfəroğlunun ədəbiyyatşünaslıq irsinin hərtərəfli təhlilini verməklə, onun bütövlükdə elmi yaradıcılığına dair gələcək elmi araşdırmalara əhəmiyyətli kömək göstərəcəkdir. Bundan əlavə, Ə.Cəfəroğlunun müxtəlif mövzulu ədəbiyyatşünaslıq əsərləri haqqında monoqrafiyada çıxarılan nəticələr müvafiq problemlər ətrafında aparılan araşdırmalarda istifadə oluna bilər. Nəhayət, kitabın ehtiva etdiyi material və onun müddəaları Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatı haqqında tədqiqatlar üçün xüsusi önəm kəsb edir.

(Filologiya elmləri namizədi Elşən Əbülhəsənlinin “Əhməd Cəfəroğlunun ədəbiyyatşünaslıq irsi” adlı kitabına (Bakı, “Azərnəşr”, 2006) ön söz)


Davamı

İKİ ŞAİR, İKİ ŞEİR

Seyid Cavad Əbuturabi. NİYƏ GƏLİRSƏN?!

Eşitdim gəlirsən yoxlamağıma,
Bu soyuq ocağa niyə gəlirsən?!
Gəlmə, gəlməyinə razı deyiləm,
Yoxu yoxlamağa niyə gəlirsən?!

Bənzərəm dənizdə sınıq beləmə,
Düşmüşəm girdaba, batmışam qəmə.
Arzumun əkini gedib vəğəmə,
Batmışam alağa, niyə gəlirsən?!

Uca dağdan dımırlanan daş kimi,
Qara gözdən yerə süzən yaş kimi,
Başından sallanan uzun saç kimi,
Düşmüşəm ayağa niyə gəlirsən?!

Obası dağılan yiyəsiz dağam,
Ceyranı ovlanan ovsuz ovlağam,
Gözəsi quruyan susuz bulağam,
Qurumuş bulağa niyə gəlirsən?!

Dilim qıfıllıdır, dodağım dağlı,
Qollarım cidarlı, qıçım badağlı,
Pozulan bağlar tək qapısı bağlı,
Pozulan bir bağa niyə gəlirsən?!

Ağacda çürüyən sınıq budağam,
Eldən alahıyam, yardan uzağam,
Başmağı cütlənmiş gedər qonağam,
Qonaq bir qonağa niyə gəlirsən?!

Dünən tanış idim, bu günü yadam,
Boyaq kimi yaddan çıxan bir adam,
Savalan şairi, qoca Cavadam,
Bayağam, bayağa niyə gəlirsən?!


Yusifəli Güldəstə (Qoca). ALLAH!

Min bir dərdi şələlədim,
Cınağıma çatdım, Allah!
Vətən boyda bir nisgili,
Öz sevgimə qatdım, Allah!

Susadılar al qanıma,
Çatlar düşdü dabanıma,
Daş atdılar ünvanıma
Başı qalxan tutdum, Allah!

Bu yaşamsa, ölüm nədi?
Qeyrət dişim dil çeynədi.
Yaladım, yaram göynədi,
Qara qanlar uddum, Allah!

Yuyulmadım sellər ilə,
Əyilmədim yellər ilə,
Namərd dostun əllərilə
Böhtanlara batdım, Allah!

Qoca tək doldum günaha,
Taleyimdən sındım daha,
Bu dünyanı ucuz-baha,
Bir manata satdım, Allah!




Qaynaq (ərəb əlifbasında):

http://javad-abootorabi.blogfa.com/

http://golargoja.blogfa.com/







Davamı

    Haqqımda

    My Photo
    Məsiağa Məhəmmədi
    Tam profilimə bax
    ۞ Yazılardan istifadə
    zamanı müəllif və qaynaq
    mütləq göstərilməlidir.

    Sayğac



    Page Ranking Tool

    Ədəbiyyat saytları

    Azərbaycan ədəbiyyatı

    İzləyicilər