|
Fars poeziyasında yeni şeirin (“şe’re-nou”) atası sayılan Nima Yuşic (əsl adı: Əli İsfəndiyari)1895-ci ildə Mazandaran əyalətindəki Yuş kəndində anadan olub. İlk təhsilini mollaxanada alıb. 12 yaşında ailəsi ilə birgə Tehrana köçən Nima burada Sen-Lui kollecində oxuyub və fransız dilini mükəmməl öyrənib. Özünün dediyinə görə, fransız dilini öyrənmək onun qarşısında yeni dünya açıb. 1920-ci illərdə yazdığı bir neçə əsərlə (“Əfsanə”, “Məhbəs”, “Əsgər ailəsi”, “Ey gecə!” və s.) o, fars poeziyasında sərbəst şeirin (“şe’re-azad”) əsasını qoyub. Klassik ənənələrlə modernizmin təcrübəsini uğurla birləşdirən Nima fars şeirinə yeni baxış (“dide-taze”) və yeni ifadə sistemi (“bafte-taze”) gətirib. Nima həm də yeni şeirin nəzəriyyəsi kimi çıxış edib. Onun müxtəlif məqalələrinin toplandığı “Hisslərin dəyəri” adlı kitabı fars modernist poeziyasının manifesti sayılır. XX əsr fars modernist şairlərinin hamısı bu və ya digər dərəcədə Nimadan təsirlənmişlər. Təsadüfi deyil ki, İranda sərbəst şeirə həm də “Nimasayağı şeir” (“şe’re-Nimayi”) deyilir. Nima Yuşic 1960-cı ildə pnevmoniyadan dünyasını dəyişib. Gecədən keçmiş
Gecədən xeyli keçib.
Qonaqlar çoxdan gedib.
Neçə vaxtdır ev sahibi tənha oturub.
Tərk edilmiş sahilin qoynunda yanır ocağı.
Yorulub. Əldən düşüb.
Dodaqlarında həbs olunub
Çoxlu sözlər, amma
Gecənin bu zülmətində
Heç bir məhbusdan xəbər tutulmadığı üçün
Ev sahibi tənha oturub.
Ay adamlar!
Ay sahildə oturub, deyib-gülən adamlar,
Bir nəfər suda can verir.
Bir nəfər daim çapalayır
Sizin tanıdığınız qəzəbli və tutqun dənizin üzərində.
O zaman ki, düşmənin əlinizə keçməsi xəyalından məst olursunuz,
O zaman ki, əbəs yerə bir acizin əlindən tutduğunuzu düşünürsünüz
Daha güclü görünmək üçün,
O zaman ki, kəmərinizi bərk-bərk
Belinizə bağlayırsınız...
Hansı zamanı deyim? –
Bir nəfər suda canını qurban verir bihudə!
Ay sahildə şən məclis qurmuş adamlar!
Çörəyiniz süfrədə, paltarınız əyninizdə;
Bir nəfər suda sizi səsləyir.
Ağır dalğaları yorğun əlləri ilə döyəcləyir,
Ağzını açıb qorxudan bərəlmiş gözləri ilə
Uzaqdan sizin kölgələrinizə baxır.
O mavi dərinlikdə suyu udur və hər an halsızlığı artır,
Gah başını, gah ayağını
Sudan çıxarır.
Ay adamlar!
O, uzaq yoldan gəlib bu köhnə dünyanı dolaşır,
Fəryad çəkib köməyə ümid bəsləyir.
Ay sahildə sakitcə tamaşa edən adamlar!
Dalğalar səssiz sahilə çırpılır
Və bir sərxoş kimi yerə sərələnir.
Sonra nərildəyib geri çəkilir və yenidən bu səs gəlir:
“Ay adamlar...”
Küləyin vıyıltısı hər an güclənir,
Küləkdən onun səsi zəifləyir.
Uzaq, yaxın sulardan
Yenə bu səslər gəlir:
“Ay adamlar...”
Evim buludludur
Evim buludludur.
Onunla birgə bütün yer üzü buludludur.
Aşırımın üzərindən dəli və sərxoş bir külək əsir,
Dünyanı alt-üst edir.
Mənim hisslərimi də!
Ey neyin səsinin uzaqlara apardığı neyçi, hardasan?
Evim buludludur, amma
Bulud yağışla dolub.
Əlimdən çıxmış işıqlı günləri düşünərək,
Üzü günəşə durmuşam.
Dənizə tamaşa edirəm.
Bütün dünya küləkdən alt-üst olub.
Və daim ney çalan neyçi bu buludlu dünyada
Öz yolunu tutub gedir.
Farscadan tərcümə: Məsiağa Məhəmmədi
"Əfsanə" şeirinin tərcüməsi varmı?
Salam. Hələ ki, yoxdur, amma olacaq!